18 Tháng chín, 2025
Trong tiếng Việt, không ít người vẫn còn băn khoăn dùng tiến sĩ hay tiến sỹ mới đúng chính tả. Hai cách viết này hiện nay thường bị dùng lẫn lộn, nhưng lại có sự khác biệt về nguồn gốc và quy chuẩn ngôn ngữ. Vậy đâu là cách viết chuẩn? Trong bài viết này, VietGuru sẽ giúp bạn phân biệt chính xác để sử dụng đúng cách trong học thuật cũng như đời sống.
1. Tiến sĩ hay tiến sỹ đúng chính tả?
Nhiều người thắc mắc nên viết tiến sĩ hay tiến sỹ mới đúng? Câu trả lời chính xác là “tiến sĩ” (i ngắn). Cách viết “tiến sỹ” là sai chính tả.
Điều này tương tự như các trường hợp thường gây nhầm lẫn khác: dược sĩ (không phải dược sỹ), thạc sĩ (không phải thạc sỹ). Theo Từ điển tiếng Việt của Viện Ngôn ngữ học, chỉ có cách viết “tiến sĩ”, với nghĩa là “học vị sau thạc sĩ và dưới tiến sĩ khoa học”.
Xét theo quy tắc chính tả: sau phụ âm s thì phải viết i ngắn, ví dụ: chiến sĩ, liệt sĩ, thạc sĩ…. Đồng thời, từ “sĩ” ở đây vốn là danh từ chỉ người, chỉ tầng lớp xã hội, nên khi ghép từ cũng phải giữ nguyên là “sĩ”. Ta có: họa sĩ, nghị sĩ, bác sĩ, sĩ tử, sĩ phu, thi sĩ…
Tiến sĩ hay tiến sỹ đúng chính tả?
Tuy nhiên, thực tế trên báo chí và mạng xã hội hiện nay vẫn xuất hiện nhiều cách viết lẫn lộn. Có tờ báo cùng lúc đăng cả “tiến sĩ” và “tiến sỹ”, gây nhầm lẫn cho người đọc.
Ví dụ đúng (tiến sĩ – i ngắn):
- GS. Trần Văn Thọ, tiến sĩ kinh tế, giảng dạy tại Đại học Waseda (Nhật Bản).
- Việt Nam siết chặt điều kiện đào tạo từ đại học đến tiến sĩ.
- Tiến sĩ Phạm Tuấn Anh chia sẻ tại diễn đàn trí thức trẻ toàn cầu.
- Hoa hậu Lương Thùy Linh theo học chương trình tiến sĩ ngành quản trị kinh doanh.
- Thực tập sinh Boeing giành học bổng tiến sĩ tại trường top 15 thế giới.
- Bộ trưởng Bộ Y tế là một tiến sĩ chuyên ngành y học.
Ví dụ sai (tiến sỹ – y dài):
- Hoa hậu Ngọc Hân tham gia hội thảo cùng Tiến sỹ Helen.
- Tiến sỹ Erik Fleischman đến từ Hoa Kỳ công tác tại Việt Nam.
- Những giáo sư, tiến sỹ hàng đầu trong lĩnh vực tim mạch.
- Trường đại học vừa vinh danh một số tiến sỹ xuất sắc.
- Hội thảo quốc tế có sự tham gia của các tiến sỹ và bác sỹ nước ngoài.
Tóm lại, chỉ có “tiến sĩ” (i ngắn) mới đúng chính tả. Nếu bạn muốn viết chuẩn trong các văn bản học thuật, hồ sơ hoặc báo chí, hãy lưu ý điểm này để tránh nhầm lẫn.
2. Khi nào viết tiến sỹ bằng “Y” dài hợp lý?
Sau khi đã biết tiến sĩ hay tiến sỹ mới đúng chính tả, tiếp theo cùng tìm hiểu tiến sỹ bằng “y” dài được viết trong trường hợp nào nhé. Trên thực tế, cách viết “tiến sỹ” bằng y dài tuy sai chính tả trong văn bản học thuật, nhưng lại được nhiều người lựa chọn khi đặt tên riêng. Lý do là chữ “y” ở cuối trông cân đối, hài hòa và mang tính thẩm mỹ cao hơn.
Ví dụ:
- Ông Đỗ Tiến Sỹ – Ủy viên Trung ương Đảng, tái đắc cử Bí thư Tỉnh ủy Hưng Yên.
- Đỗ Tiến Sỹ trở thành Phó Giáo sư khi mới 37 tuổi.
- Ông Nguyễn Tiến Sỹ – Phó Chủ tịch UBND huyện Yên Mô, tỉnh Ninh Bình.
- Cầu thủ bóng đá Nguyễn Tiến Sỹ từng thi đấu cho đội tuyển trẻ Việt Nam.
- Nhạc sĩ Ngô Sỹ Tùng với nhiều ca khúc được yêu thích.
Khi nào viết tiến sỹ bằng “Y” dài hợp lý?
Như vậy, cần phân biệt rõ:
- “Tiến sĩ” (i ngắn) → dùng trong học vị, văn bản chính thống, báo chí, học thuật.
- “Tiến Sỹ” (y dài) → có thể gặp trong tên riêng của một số người, và đây là trường hợp ngoại lệ, được chấp nhận vì gắn với giấy tờ tùy thân, hộ tịch.
3. Trong trường hợp cấp bằng tiến sĩ bị sai chính tả bạn nên làm gì?
Bằng tiến sĩ là văn bằng học thuật có giá trị pháp lý rất quan trọng. Nếu trong bằng có lỗi sai chính tả, bạn cần xử lý ngay để tránh rắc rối khi sử dụng sau này (ví dụ khi xin việc, công nhận văn bằng ở nước ngoài, hoặc nộp hồ sơ nghiên cứu).
Các bước nên thực hiện:
1. Kiểm tra lại toàn bộ văn bằng
- Đọc kỹ cả phần tiếng Việt và tiếng Anh (nếu có song ngữ).
- Xác định chính xác lỗi sai: viết sai tên văn bằng, sai họ tên, ngày tháng năm sinh hay thông tin ngành học.
2. Liên hệ cơ sở đào tạo đã cấp bằng
- Gửi đơn đề nghị điều chỉnh văn bằng kèm bản gốc.
- Trình bày rõ lỗi sai chính tả, đối chiếu với Từ điển tiếng Việt và quy định của Bộ GD&ĐT.
3. Yêu cầu cấp lại hoặc chỉnh sửa
- Nhà trường/viện đào tạo có trách nhiệm thu hồi bằng sai và cấp lại bản đúng.
- Trường hợp bạn cần gấp (nộp hồ sơ xin việc, đi du học…), có thể xin giấy xác nhận tạm thời để sử dụng trong khi chờ cấp lại.
4. Lưu ý khi sử dụng văn bằng
- Tuyệt đối không dùng bằng sai chính tả trong các thủ tục quan trọng, vì dễ gây hiểu nhầm hoặc bị từ chối công nhận.
- Khi nhận bằng mới, nên kiểm tra kỹ để tránh sai sót lần nữa.
Trong trường hợp cấp bằng tiến sĩ bị sai chính tả bạn nên làm gì?
Tóm lại nếu phát hiện bằng tiến sĩ bị sai chính tả, hãy liên hệ ngay cơ sở đào tạo để được cấp lại văn bằng hợp lệ. Đây là quyền lợi chính đáng của bạn và cũng là trách nhiệm của đơn vị cấp bằng.
4. Tạm kết
Nếu bạn đang chuẩn bị hoặc thực hiện luận án tiến sĩ và muốn tiết kiệm thời gian, công sức, hãy tham khảo dịch vụ viết thuê luận án tiến sĩ chuyên nghiệp tại VietGuru – đơn vị uy tín với nhiều năm kinh nghiệm hỗ trợ nghiên cứu sinh.
Như vậy qua bài viết trên mà VietGuru chia sẻ, bạn đã có câu trả lời cho thắc mắc tiến sĩ hay tiến sỹ mới đúng chính tả. Việc nắm rõ sự khác biệt giữa “sĩ” và “sỹ” không chỉ giúp bạn viết chuẩn mực trong văn bản học thuật, mà còn thể hiện sự chuyên nghiệp trong nghiên cứu và công việc.
