16 Tháng chín, 2025
Thạc sĩ và tiến sĩ là hai bậc học vị cao nhất trong hệ thống giáo dục đại học, gắn liền với quá trình học tập và nghiên cứu chuyên sâu. Để đạt được những danh hiệu này, người học phải dành nhiều năm nỗ lực, vượt qua các yêu cầu nghiêm ngặt cả về kiến thức lẫn kỹ năng nghiên cứu. Tuy vậy, không ít người vẫn còn thắc mắc thạc sĩ hay tiến sĩ cao hơn? Trong bài viết này, VietGuru sẽ cùng bạn khám phá sự khác nhau giữa thạc sĩ và tiến sĩ, cũng như điểm nổi bật của từng bậc học vị.
1. Thạc sĩ hay tiến sĩ cao hơn?
Theo Luật Giáo dục đại học 2012 (sửa đổi, bổ sung năm 2018), các trình độ đào tạo trong hệ thống giáo dục đại học gồm: đại học, thạc sĩ và tiến sĩ (Điều 6). Đồng thời, tại Quyết định 1982/QĐ-TTg năm 2016 của Thủ tướng Chính phủ về Khung trình độ quốc gia Việt Nam, bậc trình độ được chia thành 8 cấp độ, cụ thể như sau:
- Bậc 1: Sơ cấp I
- Bậc 2: Sơ cấp II
- Bậc 3: Sơ cấp III
- Bậc 4: Trung cấp
- Bậc 5: Cao đẳng
- Bậc 6: Đại học
- Bậc 7: Thạc sĩ
- Bậc 8: Tiến sĩ
Thạc sĩ hay tiến sĩ cao hơn?
Căn cứ vào hệ thống phân bậc trên, có thể thấy thạc sĩ (bậc 7) là trình độ thấp hơn so với tiến sĩ (bậc 8). Như vậy, để trả lời cho câu hỏi Thạc sĩ hay tiến sĩ cao hơn, theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng như khung trình độ do Thủ tướng Chính phủ ban hành, tiến sĩ chính là học vị cao nhất trong hệ thống giáo dục quốc dân hiện nay.
2. Tiến sĩ và thạc sĩ ai giỏi hơn?
Về mặt học vị, tiến sĩ là bậc cao hơn thạc sĩ theo Khung trình độ quốc gia Việt Nam (Quyết định 1982/QĐ-TTg năm 2016), trong đó thạc sĩ ở bậc 7, còn tiến sĩ ở bậc 8. Để đạt học vị tiến sĩ, người học phải tiếp tục nghiên cứu chuyên sâu sau khi đã có bằng thạc sĩ, với yêu cầu khắt khe hơn về công trình khoa học, năng lực nghiên cứu độc lập và đóng góp mới cho lĩnh vực chuyên môn.
Tuy nhiên, để nói tiến sĩ và thạc sĩ ai giỏi hơn còn tùy vào góc nhìn. Thạc sĩ thường thiên về kiến thức ứng dụng và kỹ năng thực hành chuyên môn, phục vụ tốt cho công việc thực tế. Trong khi đó, tiến sĩ chú trọng nghiên cứu, phát triển học thuật và tạo ra tri thức mới. Vì vậy, mỗi học vị có thế mạnh riêng và phù hợp với mục tiêu nghề nghiệp khác nhau, chứ không thể khẳng định tuyệt đối ai giỏi hơn.
Tiến sĩ và thạc sĩ ai giỏi hơn?
3. Thạc sĩ và tiến sĩ khác nhau ở điểm nào?
Sau khi hiểu được thạc sĩ hay tiến sĩ cao hơn, nhiều người vẫn còn băn khoăn rằng thạc sĩ và tiến sĩ khác nhau ở điểm nào? Thực tế, cả hai đều là học vị sau đại học nhưng lại có sự khác biệt rõ rệt về mục tiêu đào tạo, thời gian học, yêu cầu nghiên cứu, độ khó cũng như chi phí học. Hãy cùng tìm hiểu chi tiết để thấy rõ sự khác nhau giữa hai cấp bậc này.
3.1. Mục tiêu
- Thạc sĩ: Chương trình đào tạo thạc sĩ hướng đến việc nâng cao kiến thức chuyên môn và kỹ năng nghề nghiệp của người học. Mục tiêu chính là giúp học viên có khả năng phân tích, vận dụng lý thuyết vào thực tiễn, giải quyết các vấn đề chuyên ngành ở mức độ chuyên sâu hơn so với bậc đại học. Đây cũng là bước đệm để một số người tiếp tục con đường nghiên cứu khoa học ở trình độ tiến sĩ.
- Tiến sĩ: Khác với thạc sĩ, chương trình đào tạo tiến sĩ tập trung vào nghiên cứu khoa học độc lập và sáng tạo tri thức mới. Người học không chỉ phải nắm vững nền tảng học thuật mà còn cần đóng góp công trình nghiên cứu có giá trị cho ngành, được công nhận ở tầm quốc gia hoặc quốc tế. Mục tiêu của bậc tiến sĩ là hình thành những chuyên gia đầu ngành, có khả năng giảng dạy, nghiên cứu và định hướng phát triển lĩnh vực chuyên môn.
3.2. Điều kiện yêu cầu
Thạc sĩ:
- Người học phải có bằng cử nhân hoặc văn bằng tương đương.
- Tham gia kỳ thi tuyển hoặc xét tuyển theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo.
- Đáp ứng các yêu cầu về ngoại ngữ, kết quả học tập và hồ sơ cá nhân.
- Thời gian đào tạo thường từ 1,5 – 2 năm, tập trung vào học phần chuyên ngành và luận văn thạc sĩ.
Tiến sĩ:
- Ứng viên cần có bằng thạc sĩ đúng ngành hoặc phù hợp; một số trường hợp đặc biệt có thể tuyển thẳng từ cử nhân xuất sắc.
- Có đề cương nghiên cứu rõ ràng, minh chứng về năng lực nghiên cứu khoa học (công bố bài báo, tham gia đề tài, công trình nghiên cứu…).
- Đáp ứng yêu cầu cao hơn về ngoại ngữ, năng lực học thuật và kỹ năng nghiên cứu độc lập.
- Thời gian đào tạo thường từ 3 – 4 năm trở lên, kết quả phải là một luận án tiến sĩ có đóng góp mới về học thuật, được hội đồng khoa học đánh giá và công bố.
Điều kiện yêu cầu
3.3. Cấp bậc
Trong hệ thống giáo dục quốc dân, thạc sĩ và tiến sĩ đều thuộc nhóm đào tạo sau đại học, nhưng được xếp ở những bậc khác nhau theo Khung trình độ quốc gia Việt Nam (ban hành kèm Quyết định 1982/QĐ-TTg năm 2016 của Thủ tướng Chính phủ):
- Bậc 7 – Thạc sĩ: Cao hơn đại học (bậc 6), tập trung nâng cao kiến thức và kỹ năng chuyên sâu để áp dụng vào thực tiễn hoặc làm nền tảng nghiên cứu.
- Bậc 8 – Tiến sĩ: Là bậc cao nhất trong hệ thống (trên thạc sĩ), nhấn mạnh vào năng lực nghiên cứu độc lập, sáng tạo tri thức mới và đóng góp cho học thuật.
3.4. Thời gian học
- Thạc sĩ: Thời gian đào tạo tương đối ngắn, thường kéo dài từ 1,5 – 2 năm tùy theo chương trình và hình thức học (chính quy, vừa học vừa làm…). Trong giai đoạn này, học viên vừa học các học phần nâng cao, vừa thực hiện luận văn thạc sĩ để tốt nghiệp.
- Tiến sĩ: Yêu cầu nhiều thời gian hơn, thông thường kéo dài từ 3 – 4 năm đối với người đã có bằng thạc sĩ. Trường hợp nghiên cứu sinh được tuyển thẳng từ cử nhân giỏi hoặc xuất sắc, thời gian có thể lên đến 5 – 6 năm. Trong suốt quá trình này, nghiên cứu sinh chủ yếu tập trung vào nghiên cứu khoa học độc lập và hoàn thành luận án tiến sĩ có giá trị học thuật.
3.5. Độ khó
- Thạc sĩ: Chương trình học thạc sĩ có độ khó cao hơn bậc đại học, chủ yếu yêu cầu người học nắm vững kiến thức chuyên ngành ở mức nâng cao, biết phân tích, vận dụng lý thuyết vào thực tiễn và giải quyết vấn đề trong lĩnh vực chuyên môn. Việc hoàn thành luận văn thạc sĩ cũng đòi hỏi khả năng nghiên cứu cơ bản, nhưng phạm vi đề tài thường mang tính ứng dụng nhiều hơn là học thuật.
- Tiến sĩ: Độ khó của chương trình tiến sĩ cao hơn rất nhiều. Người học không chỉ phải nắm chắc kiến thức nền tảng mà còn cần tự lực tiến hành nghiên cứu khoa học chuyên sâu, công bố kết quả trên các tạp chí uy tín, và đặc biệt là hoàn thành luận án tiến sĩ có tính mới, đóng góp vào kho tri thức của ngành. Ngoài ra, tiến sĩ còn phải bảo vệ luận án trước hội đồng khoa học, với những tiêu chuẩn đánh giá rất khắt khe.
Độ khó
3.6. Chi phí học
- Thạc sĩ: Mức học phí chương trình thạc sĩ thường cao hơn đại học do tính chuyên sâu, nhưng thời gian đào tạo ngắn (khoảng 1,5 – 2 năm) nên tổng chi phí không quá lớn. Ngoài học phí, học viên còn phải tính thêm chi phí cho tài liệu, nghiên cứu, và bảo vệ luận văn.
- Tiến sĩ: Chi phí để theo học tiến sĩ thường cao hơn nhiều so với thạc sĩ. Thời gian học kéo dài từ 3 – 4 năm (thậm chí 5 – 6 năm nếu học thẳng từ cử nhân), đồng nghĩa với việc học phí và các khoản chi cho nghiên cứu, công bố bài báo khoa học, hội thảo quốc tế, in ấn và bảo vệ luận án… đều tăng đáng kể. Tuy nhiên, ở một số trường hợp, nghiên cứu sinh có thể nhận học bổng toàn phần hoặc hỗ trợ tài chính từ các đề tài nghiên cứu, quỹ khoa học.
4. Từ thạc sĩ học lên tiến sĩ mất bao lâu?
Sau khi đã hiểu thạc sĩ hay tiến sĩ cao hơn, cũng như sự khác nhau của 2 học vị này, tiếp theo hãy cùng tìm hiểu từ thạc sĩ học lên tiến sĩ mất bao nhiêu thời gian.
Theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo, thời gian đào tạo tiến sĩ đối với người đã có bằng thạc sĩ thường kéo dài từ 3 – 4 năm học tập và nghiên cứu liên tục. Trong khoảng thời gian này, nghiên cứu sinh phải hoàn thành các học phần bổ sung (nếu có), tham gia nghiên cứu khoa học, công bố bài báo trên tạp chí chuyên ngành và đặc biệt là hoàn thành luận án tiến sĩ có tính mới, được hội đồng khoa học đánh giá.
Đối với những trường hợp tuyển sinh thẳng từ cử nhân giỏi hoặc xuất sắc, tổng thời gian đào tạo tiến sĩ có thể kéo dài hơn, thường từ 5 – 6 năm.
Từ thạc sĩ học lên tiến sĩ mất bao lâu?
5. Lợi ích của việc học lên thạc sĩ hay tiến sĩ
Việc tiếp tục học lên thạc sĩ hoặc tiến sĩ mang lại nhiều giá trị không chỉ ở khía cạnh học thuật mà còn cả trong sự nghiệp và cuộc sống.
- Mở rộng cơ hội nghề nghiệp: Với bằng thạc sĩ, người học có thể đảm nhận các vị trí quản lý, chuyên gia hoặc giảng viên. Khi lên tiến sĩ, cơ hội nghề nghiệp còn cao hơn, đặc biệt trong lĩnh vực nghiên cứu, giảng dạy đại học và sau đại học, hoặc trở thành chuyên gia đầu ngành có uy tín.
- Tăng thu nhập và vị thế: Người có học vị cao thường được đánh giá cao hơn trên thị trường lao động, dễ dàng tiếp cận mức lương tốt hơn và có nhiều cơ hội thăng tiến. Học vị tiến sĩ còn giúp nâng cao vị thế học thuật, được công nhận trong giới chuyên môn cả trong và ngoài nước.
- Phát triển kỹ năng nghiên cứu và tư duy: Học thạc sĩ rèn luyện khả năng nghiên cứu ứng dụng và phân tích vấn đề chuyên sâu. Ở bậc tiến sĩ, yêu cầu cao hơn: nghiên cứu sinh phải sáng tạo tri thức mới, công bố kết quả nghiên cứu và đóng góp cho sự phát triển của lĩnh vực.
Lợi ích của việc học lên thạc sĩ hay tiến sĩ
6. Lời kết
Nếu bạn đang chuẩn bị bước vào hành trình học tập ở bậc cao học và cần hỗ trợ chuyên nghiệp, VietGuru tự hào là đơn vị viết thuê luận văn thạc sĩ, tiến sĩ uy tín, đảm bảo chuẩn mực học thuật, không đạo văn và giúp bạn tự tin hơn trong quá trình bảo vệ.
Tóm lại, trả lời cho câu hỏi Thạc sĩ hay tiến sĩ cao hơn, chắc chắn tiến sĩ là bậc cao nhất trong hệ thống giáo dục đại học hiện nay, nhưng giá trị thật sự của mỗi học vị phụ thuộc vào cách bạn ứng dụng tri thức và phát triển sự nghiệp từ nền tảng đó.
